Saya
ingat waktu Sekolah Dasar dulu. Saya sekolah di SD Negeri Jetisharjo I
Yogyakarta. Pak Guru menggambar arah mata angin kemudian peta jalan di
sekitar sekolah. Lalu kita dibawa keluar gedung, berjalan mengikuti
petunjuk dalam peta. Atau dibalik: Kita keluar sekolah, jalan mengikuti
pak guru kemudian sekembali ke sekolah, kita membaca peta yang telah
digambar pak guru. Kita cari lagi jalan atau gang mana yang tadi kita
lalui. Terus terang...
Tuesday, 28 May 2013
Jenis dan Kaidah Cangkriman : Cangkriman Tembang
CANGKRIMAN TEMBANG
Yang ini agak serius walaupun
isinya bisa lucu. Tentusaja harus mengikuti kaidah tembang yang
digunakan. Apakah Pucung, Pangkur atau tembang macapat lainnya. Hampir
mirip dengan “Cangkriman pepindhan”, ada barang atau keadaan yang harus
ditebak. Contohnya tembang Pucung di bawah ini:
Bapak pucung dudu watu dudu gunung; Sangkamu ing sabrang; ngon-ingone sang Bupati; Yen lumaku si pucung lembehan grana
Terjemahannya:...
Bahasa Jawa : Cangkriman
kalau
permainan anak yang lain pelan-pelan punah karena kalah bersaing dengan
permainan baru, maka “cangkriman” bisa punah karena memang ada
diantaranya yang ketinggalan jaman atau tidak bisa dipahami lagi pada
masa sekarang. “Cangkriman” sendiri tidak akan punah, “cangkriman” baru
tetap banyak bermunculan, khususnya “cangkriman blenderan” atau
cangkriman “plesetan”. Obyek “plesetan” memang ibarat sumur yang tak
pernah kering airnya. Di...
Jenis dan Kaidah Cangkriman
“Cangkriman”
bukanlah sekedar olah tutur yang “waton nyatur” (asal bunyi) karena
disamping ada beberapa jenis cangkriman, eksekusinya pun juga pakai
kaidah.
Jadi tidak terlalu gampanglah
orang membuat cangkriman. Supaya kita mampu merakit sebuah cangkriman
termasuk menjawabnya, diperlukan kecerdasan, kreativitas dan wawasan.
Ada empat jenis “cangkriman” yaitu “cangkriman wancahan, pepindhan,
blenderan...
Contoh Penggunaan Cangkriman Dalam Kehidupan Sehari - hari
Kira-kira sebulan lalu saya di
kantor Cipaganti, Bandung, menunggu keberangkatan travel mau kembali ke
Jakarta. Masih cukup waktu jadi saya minum kopi di sebelah. Ada
laki-laki setengah umur seperti saya menyapa: “Ijin join ya pak, gak ada
tempat lagi”.
“Mangga pak”, lidah sudah terlanjur lebih mudah ngomong “mangga” daripada “silakan”. Bagaimanapun saya tetap ingat Yitna yuwana lena kena walaupun kemudian saya merasa bersalah karena...
Pelajaran Bahasa Jawa : urut-urutané tembang macapat
Aturan macapat:
Guru gatra : wilangan larik/gatra saben pada (basa Indonesia: bait).
Guru wilangan : wilangan wanda (Indonesia: suku kata) saben gatra.
Guru lagu : tibané swara wanda ing pungkasan ing saben gatra.
Macapat iki uga sinebut tembang macapat asli, kang umumé dienggo sumrambah ing ngendi-ngendi. Urut-urutané tembang Jawa iku padha karo lelakoning manungsa saka mulai bayi abang nganti tumekaning pati. Mungguh kaya mangkéné urut-urutané...
Contoh Soal Ujian Bahasa Jawa MI/SD
RUNGOKNA WACAN IKI NULI WANGSULANA PITAKON – PITAKON
Dumadhine Desa Gunungpati
Rikala ana perang antarane Tuban karo Pati, akeh pendhudhuk Pati sing
mlayu golek keslametan. Ing antarane wong-wong sing padha mlayu mau,
ana salah sijining nayaka praja utawa prajuritkraton kang aselisih kiai Pati. Kiai Pati mlayu mengulon menyang tlatah Semarang.
Kanthi numpak sapi sing sekti kang arane Pragolopati. Kiai Pati bisa
uwal saka mungsuh. Mlayune...
Pelajajaran Bahasa Jawa : Ukara Pitakon (Kalimat Tanya)
Ukara pitakon yaiku ukara kang surasane njaluk katrangan
marang wong liya, amarga kepingin mangerteni apa kang durung diweruhi.
Ukara iki biasane diwiwiti nganggo tembung sesulih pinangka pitakon, lan
dipungkasi ngganggo tandha pitakon (?).
Tembung sesulih pinangka pitakon sing baku ana warna papat, yaiku:
apa,
sapa,
kepriye,
kapan.
Tuladha Ukara Pitakon :
- Apa sebabe panjenengan ora sida sowan simbah, Mbak?
- Panjenengan mundhut...
Dongeng Anak Bahasa Jawa : Kancil Nyolong Timun
KANCIL NYOLONG TIMUN
Ing sawijining ing desa Dadapan urip keluwarga mbok Randa Dadapan karo anake wadon sing jenenge Menur. Bojone wis mati sepuluh tahun kapungkur. Saiki Menur wis dadi kembang desa lan umure wis 17 taun. Mbok Randa Dadapan supaya ora kesepian pengin anake Menur cepet-cepet ndang dadi manten wae. Kebeneran ana pemuda desa sing jenenge Tole Lanang pengin ndadekne Menur dadi bojone. Kamangka iku mbok Randa Dadapan wis siap-siap...
Dongeng Bahasa Jawa : Timun Mas
TIMUN MAS
Dek jaman biyen ing salah sawijining desa, ana mbok randa sing urip dewe ora ana anak utawa sedululur. Amarga urip dewe mbok randa mau kepengin duwe anak. Saben dina mbok randa
ndonga awan bengi ing ngarsane Gusti Allah supaya diwenehi anak. Deweke
yakin menawa penjaluke bakal di kabulake dening Gusti Allah.
Tanpa sangertine mbok randa, anggone donga awan bengi ing omahe kuwi
mau keprungu Buto ijo sing kebeneran liwat sacedhake...